Φοβίες στα Παιδιά: Τι είναι και Πως μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τους παιδικούς φόβους από τις παιδικές φοβίες.

Οι διαφορές τους εξαρτώνται από την ηλικία των παιδιών, τον τρόπο εμφάνισης, τη συχνότητα και το αντικείμενο/ κατάσταση που αποτελεί φοβικό ερέθισμα στο παιδί.

Ως εκ τούτου διαφέρει σημαντικά και η αντιμετώπιση τους από τους γονείς και τους ειδικούς (πηγή dikepsy).

Διαφορές: Φοβίες στα Παιδιά και Παιδικοί Φόβοι

Παιδικοί Φόβοι:

Όλα τα παιδιά και ειδικά τα μικρότερα σε ηλικία περνούν μέσα από περιόδους κατά τις οποίες αναπτύσσουν κάποιους φόβους. Οι φόβοι αυτοί είναι άλλοτε πολύ ήπιοι και άλλοτε χαρακτηρίζονται από μεγάλη ένταση.

Ορισμένοι είναι πλήρως κατανοητοί από τους ενήλικες ενώ άλλοι φαίνονται να είναι εντελώς αδικαιολόγητοι. Κατά την περίοδο μεταξύ 18 μηνών και 6 ετών καθώς οι κινητικές και γνωστικές ικανότητες του παιδιού αυξάνονται, τα παιδιά έχουν όλο και περισσότερες επαφές με το περιβάλλον και περνούν μέσα από διάφορες φάσεις στον τρόπο που βιώνουν και εκφράζουν το συναίσθημα του φόβου.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι οι παιδικοί φόβοι είναι ένα φαινόμενο βιολογικά και ψυχολογικά φυσιολογικό.

Παιδικές Φοβίες:

Η παιδική φοβία είναι ένας επίμονος, έντονος, διαρκής και παράλογος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, χώρο, κατάσταση ή δραστηριότητα (όπως η αγοραφοβία), η οποία μπορεί και να μην αποτελεί πραγματικό κίνδυνο ή απειλή (π.χ ένα ζώο, το σχολείο κ.α) που έχει ως αποτέλεσμα μια συμπεριφορά αποφυγής του παιδιού και έντονη υποκειμενική ενόχληση – το παιδί επιθυμεί έντονα την αποφυγή αυτού που φοβάται.

Συμπτώματα Παιδικής Φοβίας

Το παιδί μπορεί να εκδηλώσει συμπτώματα όπως:

• εφίδρωση,
• έντονο τρόμο,
• πόνο στο στομάχι,
• εμέτους

με συνέπεια να εμποδίζεται σημαντικά η καθημερινή του λειτουργικότητα.

Πότε ένας παιδικός φόβος γίνεται παιδική φοβία;

Η διαφορά τους από τους φυσιολογικούς φόβους της παιδικής ηλικίας έγκειται:

• στη ποιότητα της εμφάνισης
• στις αντιδράσεις των παιδιών (μπορεί να εμφανίσουν υπερβολικό άγχος με συνοδά ψυχοσωματικά συμπτώματα )
• στην γενικότερή του προσαρμογή (το παιδί δυσκολεύεται έντονα να ανταποκριθεί στη καθημερινή του ρουτίνα και μπορεί να αποδιοργανώνεται) και
• στην αντιμετώπιση τους.

Χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης από παιδοψυχολόγους καθώς σπάνια υποχωρούν από μόνες τους και τις περισσότερες φορές μπορεί να αντικατασταθούν από άλλες φοβίες (δηλ να αλλάξει το φοβικό ερέθισμα, αλλά παραμένουν τα βασικά συμπτώματα της φοβίας) ή να γενικευτούν και σε άλλους τομείς της ζωής του παιδιού.

Οι φοβίες για τα ζώα αρχίζουν στην παιδική ηλικία, ενώ οι φοβίες για το αίμα και τις ενέσεις στην εφηβεία και στην αρχή της ενηλικίωσης. Οι περιβαλλοντικές φοβίες μπορεί να εμφανιστούν για λίγο στην παιδική ηλικία και να ξαναεμφανιστούν στην αρχή της ενηλικίωσης.

Η συχνότητα των φοβικών διαταραχών στο γενικό πληθυσμό των παιδιών και των εφήβων κυμαίνεται μεταξύ 2,6% και 9,1%. Στην αιτιολογία συμβάλλουν γενετικοί, ιδιοσυγκρασιακοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Και εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί το βίωμα μιας άμεσης αρνητικής εμπειρίας του παιδιού π.χ οι φωνές της δασκάλας είναι δυνατόν να συμβάλλουν στη σχολική φοβία.

Συμβουλές για γονείς και παιδαγωγούς: Αντιμετώπιση παιδικών φοβιών

Προκειμένου να διευκολύνουν την ομαλή υποχώρηση των φυσιολογικών φόβων της προσχολικής και σχολικής ηλικίας, οι γονείς και οι παιδαγωγοί πρέπει να έχουν υπόψη τους ή να κάνουν τα εξής:

• Να μη μεταδίδουν στο παιδί τους δικούς τους φόβους.
• Να μην πανικοβάλλονται και μεγαλοποιούν τους φόβους του παιδιού δίνοντας υπερβολική προσοχή στην παραμικρή εκδήλωση φόβου
• Να μην ειρωνεύονται τους φόβους του παιδιού
• Να μην εξαναγκάζουν βίαια και χωρίς καμιά προετοιμασία το παιδί να πλησιάζει το αντικείμενο του φόβου του.
• Να διερευνούν την πιθανή πηγή του φόβου προκειμένου να παράσχουν στο παιδί τις απαραίτητες λογικές εξηγήσεις και έμπρακτες αποδείξεις ως προς την απουσία πραγματικού κινδύνου.
• Να μη φοβίζουν σκόπιμα το παιδί λέγοντάς του ότι «αν δεν είναι καλό παιδί θα το πάρει ο «μπαμπούλας» ή η «αστυνομία».
• Να χρησιμοποιήσουν εικονογραφημένα παιδικά βιβλία με παιδιά που φοβούνται αλλά τελικά ξεπερνάνε τους φόβους τους, τα οποία κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία. Το παιδί μπορεί να ταυτιστεί με τον ήρωα του βιβλίου και να ξεπεράσει ευκολότερα το φόβο του.

Γενικά, έργο των ενηλίκων είναι να ενθαρρύνουν με κάθε τρόπο τα παιδιά ώστε να αναπτύξουν πρωτοβουλίες, αυτοπεποίθηση, θάρρος, αυτάρκεια και αυτονομία.

Ποιές είναι οι ενδείξεις τις παιδικής φοβίας;

Η υπερπροστατευτική συμπεριφορά των ενηλίκων διευκολύνει την εκδήλωση φόβων από την πλευρά του παιδιού. Θαρραλέος είναι όποιος νιώθει ότι μπορεί να ασκήσει έλεγχο σε αυτά που του συμβαίνουν και ένα παιδί στο οποίο οι ενήλικες μεταδίδουν μηνύματα ανικανότητας, είναι λογικό να αισθάνεται αδύναμο και να φοβάται ευκολότερα.

Επομένως, οι ενήλικες πρέπει να ανησυχήσουν και να απευθυνθούν το συντομότερο σε κάποιον παιδοψυχολόγο αν υπάρχουν υποψίες ότι οι αντιδράσεις του παιδιού αποτελούν ενδείξεις φοβίας, δηλαδή αν:

• είναι υπερβολικές και επίμονες
• παρουσιάζουν μεγάλη διάρκεια και αντοχή στο χρόνο
• είναι δυσανάλογα έντονες σε σχέση με το ερέθισμα ή την κατάσταση που τις προκάλεσε
• συνοδεύονται από σωματικά ενοχλήματα
• φαίνεται να αποδιοργανώνουν το παιδί
• εμποδίζουν τη συμμετοχή του σε καθημερινές δραστηριότητες

Ποιά είναι η σωστή αντιμετώπιση της παιδικής φοβίας;

Η έγκαιρη αντιμετώπιση των φοβιών είναι απαραίτητη διότι οι φοβίες, σε αντίθεση με τους φυσιολογικούς φόβους της προσχολικής ηλικίας, μπορεί να έχουν δυσμενείς συνέπειες τόσο στην καθημερινή λειτουργικότητα όσο και στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος αντιμετώπισης αυτής της φοβίας είναι η ψυχοθεραπεία απο ειδικό παιδοψυχολόγο. Τα τελευταία χρόνια βέβαια χρησιμοποιείται με αρκετά υψηλά ποσοστά επιτυχίας και η Ψυχοθεραπεία με τη χρήση της εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality Psychotherapy’ VR psychotherapy) για την αντιμετώπιση πολλών παιδικών φοβιών.

Αν χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες για τις θεραπευτικές υπηρεσίες μας στο Κέντρο Ειδικής Αγωγής “Ανάπτυξη & Λόγος” στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης, η ομάδα μας είναι έτοιμη να σας βοηθήσει. Είμαστε εδώ για να απαντήσουμε σε όλες σας τις απορίες και να σας καθοδηγήσουμε στην κατάλληλη θεραπευτική μέθοδο για εσάς ή το παιδί σας.

Θέλετε να μάθετε περισσότερα;

Παρακαλώ καλέστε μας στο 2310931904

ή συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας πατώντας το κουμπί που ακολουθεί

---