Παιδί & Συναίσθημα. Τι κάνω όταν το παιδί μου θυμώνει;

«Να το μυστικό μου … Είναι πολύ απλό… Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά… Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν …»

Μικρός Πρίγκιπας

«Γνωρίζουμε πως το συναίσθημα είναι πολύ σημαντικό για την εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς κινητοποιεί την προσοχή, η οποία με τη σειρά της κινητοποιεί τη μάθηση και τη μνήμη …. Χωρίζοντας το συναίσθημα από τη λογική μέσα στην τάξη, χωρίζουμε δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, και χάνουμε κάτι σημαντικό στη διαδικασία. Είναι αδύνατον να διαχωρίσουμε το συναίσθημα από τις άλλες σημαντικές δραστηριότητες της ζωής, Μην το δοκιμάζετε!»

Sylwester

Η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη δημιουργία των διαπροσωπικών σχέσεων και τη σύναψη των φιλιών, η έναρξη των οποίων τοποθετείται ήδη στα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής τους.

Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι σημαντικό να βοηθάμε τα παιδιά με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτά να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους αλλά και να έρχονται σε επαφή με όλες αυτές τις αλλαγές που αυτά επιφέρουν στο σώμα τους, στην έκφραση του προσώπου τους αλλά και στον τόνο της φωνής τους.

Άλλωστε, η αναγνώριση των δικών τους συναισθημάτων αποτελεί το εφαλτήριο για τη μετέπειτα αναγνώριση και κατανόηση των συναισθημάτων των σημαντικών άλλων.

Είναι σημαντικό λοιπόν σε αυτή την τόσο πολύτιμη αλλά και πολύπλοκη διαδικασία της συναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών να σταθούμε δίπλα τους ως σύμμαχοι και αλλά και ως βοηθοί. 

Πως μπορούμε όμως να το επιτύχουμε αυτό ;

• Όταν διαβάζουμε ένα παραμύθι κοιτάζουμε τις εικόνες και ζητάμε από τα παιδιά να μαντέψουν πως νιώθουν οι χαρακτήρες. Στη συνέχεια, μπορούμε να αναπαραστήσουμε τα συγκεκριμένα συναισθήματα κάνοντας «γκριμάτσες» μπροστά στον καθρέφτη»
• Την ώρα που βλέπουμε μία ταινία μαζί με το παιδί μπορούμε να παίξουμε το παιχνίδι «Ας μαντέψουμε τι νιώθει» Χαμηλώνουμε την ένταση της φωνής και μαζί με το παιδί προσπαθούμε να μαντέψουμε μέσα από τις εκφράσεις των ηρώων πως μπορεί να νιώθουν.
• Ενθαρρύνουμε το παιδί να μας μιλάει για τις φιλίες του, για τους αγαπημένους του φίλους αλλά και για τα προβλήματα που πολύ πιθανό κάποιες φορές προκύπτουν. Είναι πολύ σημαντικό ιδίως για τα τελευταία, να δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτό που προσπαθεί το παιδί να μοιραστεί μαζί μας όσο ασήμαντο και αν αυτό φαντάζει στα δικά μας μάτια. Ας μην ξεχνάμε πως εμείς νιώθαμε μετά από ένα καβγά με το φίλο μας στο σχολείο όταν ήμασταν παιδιά.
• Αφηγούμαστε στο παιδί τα νέα της ημέρας και επιλέγουμε να μοιραστούμε μαζί του πως αισθανθήκαμε για αυτά. Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να αισθανθεί μέρος της καθημερινότητας μας ακόμα και ότι μπορεί να μας προτείνει λύσεις στους προβληματισμούς μας.

Τι γίνεται όμως όταν τα παιδιά αναστατώνονται ή θυμώνουν χωρίς να μπορούν να ελέγξουν αυτό που νιώθουν;

Αρχικά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά, ακόμα και αυτό του έντονου θυμού. Επομένως, αυτό που είναι σημαντικό είναι να βρούμε έναν τρόπο ο οποίος θα βοηθήσει τα παιδιά όχι φυσικά να μη θυμώνουν αλλά να εκδηλώνουν το θυμό τους με έναν τρόπο αποδεκτό τόσο για τα ίδια όσο και για τα τους άλλους γύρω τους.

Πως μπορούμε όμως να το επιτύχουμε αυτό;

• Βοηθάμε τα παιδιά να κάνουν βαθιές αναπνοές με την κοιλίτσα τους. Η κοιλίτσα πρέπει να πηγαίνει προς τα έξω κατά την εισπνοή και προς τα μέσα κατά την εκπνοή. Με τις βαθιές αναπνοές μειώνονται οι καρδιακοί παλμοί και επέρχεται ένα αίσθημα ηρεμίας.
• Δίνουμε στα παιδιά μία εναλλακτική λύση όπως το να μετρήσει φωναχτά μέχρι το δέκα. Αυτό θα αποσπάσει για λίγο την προσοχή του με αποτέλεσμα να έχει περισσότερο χρόνο μπροστά του μέχρι να ενεργήσει.
• Ονομάζουμε ένα μαξιλάρι το «μαξιλάρι του θυμού» και παρακινούμε το παιδί να το χτυπάει με όση δύναμη θέλει μέχρι να ηρεμήσει.
• Δίνουμε στο παιδί ένα μπαλόνι που δεν είναι φουσκωμένο και το παρακινούμε να φυσήξει μέσα σε αυτό τον αέρα του θυμού. Μετά μπορούμε να αφήσουμε το μπαλόνι να πετάξει μακριά ή και να το σπάσουμε ακόμα.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι είναι σημαντικό αυτό που ζητάμε από τα παιδιά να κάνουν να το ακολουθούμε και εμείς, καθώς τα παιδιά τις περισσότερες φορές μπορεί να μην θυμούνται αυτό που ακούν αλλά θα θυμούνται σίγουρα αυτό που βλέπουν.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Κουρμούση Ν., Κούτρας Β. (2011). Βήματα για τη ζωή. Πρόγραμμα Ατομικών και Κοινωνικών Δεξιοτήτων για το νηπιαγωγείο. Εκδ. Παπαζήση.