Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) & Επιθετική Συμπεριφορά

Αρχικά, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η παρουσία της Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος σε ένα παιδί δε συνεπάγεται εξ ορισμού την παρουσία επιθετικών εκδηλώσεων.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις τα παιδιά με ΔΑΦ εκδηλώνουν μία σειρά από επιθετικές και προκλητικές συμπεριφορές, τις οποίες καλούνται να διαχειριστούν τόσο οι γονείς όσο και οι φροντιστές των ατόμων αυτών κατά τη διάρκεια της παιδικής και έπειτα της ενήλικης ζωής. Η διαχείριση των συμπεριφορών αυτών αποδεικνύεται ιδιαιτέρως δύσκολη, καθώς πολλές φορές δημιουργούν τόσο στους γονείς όσο και στους φροντιστές των παιδιών με ΔΑΦ συναισθήματα ματαίωσης, απογοήτευσης και οργής.

Η επιθετική συμπεριφορά είναι δυνατό να εκδηλώνεται με συμπεριφορές όπως είναι οι κλωτσιές, το δάγκωμα και τα χτυπήματα, τα οποία απευθύνονται κατά κύριο λόγο στα άτομα που βρίσκονται παρόντα τη δεδομένη στιγμή, καθώς επίσης και με συμπεριφορές όπως είναι η καταστροφή των αντικειμένων μέσα στο χώρο. Εκτός από τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να μην αναφερθούν οι συμπεριφορές οι οποίες απευθύνονται στον ίδιο τον εαυτό και έχουν ως στόχο τον αυτοτραυματισμό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παραπάνω επιθετικές εκδηλώσεις είναι δυνατό να παρουσιαστούν τόσο σε οικεία όσο και σε ανοίκεια περιβάλλοντα.

Ποιοι είναι όμως εκείνοι οι αιτιολογικοί παράγοντες που συνιστούν το εφαλτήριο των μετέπειτα προαναφερθεισών εκδηλώσεων ;

• Ø Δυσκολία στην επικοινωνία & στην έκφραση.
• Ø Αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα του παιδιού.
• Ø Αλλαγές στο σχολικό περιβάλλον ή στο περιβάλλον του παιδιού.
• Ø Οργανικοί παράγοντες που είναι δυνατό να δημιουργούν ενοχλήσεις και σωματική δυσφορία.

Τι μπορούμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια των παραπάνω εκδηλώσεων ;

• Ø Απομακρύνουμε τα επικίνδυνα αντικείμενα από το περιβάλλον.
• Ø Φροντίζουμε για τη σωματική ακεραιότητα του ίδιου του ατόμου, όταν η επιθετική συμπεριφορά στρέφεται στον εαυτό.
• Ø Προστατεύουμε τους άλλους γύρω μας, καθώς επίσης και τον εαυτό μας σε περίπτωση σωματικής επίθεσης.
• Ø Διατηρούμε την ψυχραιμία μας μέχρι να αποσυρθεί η ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
• Ø Διατηρούμε με σταθερότητα τη συνέπεια που έχουμε ορίσει σε περίπτωση εκδήλωσης των παραπάνω απρόσφορών εκδηλώσεων.
• Είναι σημαντικό εάν δεν έχουμε προαποφασίσει σε σχέση με τη συνέπεια που θα έπεται των παραπάνω εκδηλώσεων να μην πάρουμε κάποια απόφαση τη δεδομένη στιγμή.
•  Καταγράφουμε το προγενόμενο γεγονός, τι ήταν δηλαδή αυτό που προηγήθηκε της απρόσφορης συμπεριφοράς, τι κάναμε, και τι διαφορετικό θα μπορούσαμε να κάνουμε, καθώς επίσης και στοιχεία όπως ή ένταση αλλά και η διάρκεια της απρόσφορης αυτής εκδήλωσης.
• Μεταφέρουμε τα παραπάνω δεδομένα στο θεραπευτή του παιδιού, ώστε από κοινού να φτιάξουμε έναν θεραπευτικό σχεδιασμό προσαρμοσμένο στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του παιδιού.

Παρεμβάσεις που λειτουργούν προληπτικά έναντι των παραπάνω εκδηλώσεων:

•  Παρεμβάσεις & σχεδιασμοί που έχουν ως στόχο τηδημιουργία ενός κώδικα επικοινωνίας  ανάμεσα στο παιδί και στους σημαντικούς άλλους, ώστε αυτό να μάθει να επικοινωνεί τις ανάγκες του χρησιμοποιώντας τόσο λεκτικά όσο και εξωλεκτικά μέσα έκφρασης.
• Συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις (Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς –ΑΒΑ), οι οποίες αποσκοπούν στην αποκρυστάλλωση των αιτιών που προκαλούν τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές και στη σταδιακή τους εξάλειψη.
•  Ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα που στοχεύουν στη διαχείριση του θυμού και επακόλουθα των επιθετικών συμπεριφορών.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε:

•  Να δημιουργούμε ένα περιβάλλον σταθερό μέσα στο οποίο το παιδί θα αισθάνεται συναισθηματικά ασφαλές.
•  Να ενισχύουμε τις θετικές συμπεριφορές ακόμα και εάν αυτές εμπίπτουν σε προσκτήσεις, οι οποίες θεωρούνται ως δεδομένες και αναμενόμενες.
• Να δημιουργούμε από κοινού συνέπειες με το παιδί ως αποτέλεσμα των πράξεων του και όχι ως τιμωρία.